Δράσεις, παρεμβάσεις και αντιπληροφόρηση ενάντια στην ανάπλαση του Σκοπευτηρίου Καισαριανής

>Πρωτοβουλία κατοίκων για το Δάσος Σκοπευτηρίου / Save Skopeftirio:

Στο “μικροσκόπιο” το έργο ανάπλασης του Σκοπευτηρίου Καισαριανής

Οι κάτοικοι, μέσω της «Πρωτοβουλίας κατοίκων για το Δάσος Σκοπευτηρίου / Save Skopeftirio» καταγγέλλουν σοβαρές ελλείψεις σε αδειοδοτήσεις και παραβάσεις, που υποβαθμίζουν το φυσικό περιβάλλον και αλλοιώνουν την ιστορική μνήμη του χώρου.

Πριν από περίπου έναν χρόνο, ο Δήμος Καισαριανής προχώρησε στην περίφραξη τμήματος του Σκοπευτηρίου με λαμαρίνες, σηματοδοτώντας την έναρξη του έργου ανάπλασης. Σύμφωνα με τη μελέτη του έργου, προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η κοπή 40 κυπαρισσιών, η κατασκευή ανοικτού θεάτρου άνω των 800 θέσεων, η ανέγερση αναψυκτηρίου με τραπεζοκαθίσματα, καθώς και εκτεταμένες παρεμβάσεις στο ιστορικό κτίριο του Χαράματος και τα πρώην γραφεία της Σκοπευτικής.

Στις 20 Μαΐου 2024, ο Δήμος Καισαριανής προχώρησε σε κοπή 3 δέντρων, εν μέσω της αναπαραγωγικής περιόδου των πουλιών, παραβιάζοντας την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2009/147 και την σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση Η.Π. 37338/1807/Ε.103/1-9-2010, ενώ για την κοπή των δέντρων δεν έχει χορηγηθεί σχετική αδειοδότηση από το Δασαρχείο, καθιστώντας τις κοπές παράνομες. Οι κάτοικοι εμπόδισαν τις κοπές περισσότερων δέντρων και στη συνέχεια κινήθηκαν νομικά, κάνοντας ασφαλιστικά μέτρα, προκειμένου να διερευνηθεί αν τηρείται η νομιμότητα. Στις 3 Σεπτεμβρίου 2024, το Διοικητικό Εφετείο έκανε δεκτή, εν μέρει, την αίτηση αναστολής που κατέθεσαν οι κάτοικοι, κατά το μέρος που αφορά την κοπή των 40 δέντρων, αναστέλλοντας την εκτέλεση της οικοδομικής άδειας ως προς αυτά. Η απόφαση αυτή αναγνωρίζει στην πράξη την ορθότητα των επιχειρημάτων της Πρωτοβουλίας Κατοίκων. Αξίζει να αναφερθεί ότι το 2022 ο Δήμος κατέθεσε αίτηση αντίρρησης, για να εξαιρεθεί ένα τμήμα του Σκοπευτηρίου από τον επίσημο δασικό χάρτη. Η ένσταση αυτή απορρίφθηκε από τη Δασική Υπηρεσία το 2023, επιβεβαιώνοντας ότι το συγκεκριμένο τμήμα του πάρκου διατηρεί τον δασικό του χαρακτήρα.

Το Σκοπευτήριο αποτελεί έναν ζωντανό πράσινο χώρο, που ως φυσική απόληξη του Υμηττού φιλοξενεί πλήθος ειδών ορνιθοπανίδας (έχουν καταγραφεί 54 είδη πουλιών, εκ των οποίων τα 29 είναι αναπαραγόμενα), καθιστώντας τον ένα πολύ σημαντικό καταφύγιο αστικής βιοποικιλότητας. Η κοπή 40 κυπαρισσιών -άνω των 85 ετών- συνιστά ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική ζημιά. Επηρεάζοντας τόσο την άγρια ζωή, όσο και τους κατοίκους και χρήστες του πάρκου, καθώς τα δέντρα προσφέρουν πλήθος αναντικατάστατων οικοσυστημικών υπηρεσιών, όπως η ρύθμιση της θερμοκρασίας, η παροχή οξυγόνου, η απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, ενώ συμβάλλουν σημαντικά στην ψυχική υγεία των κατοίκων και των χρηστών του πάρκου. Εκτιμάται πως το οικονομικό αποτύπωμα ενός μόνο δέντρου αγγίζει τα 21.100,00 €, με βάση τη διεθνώς αναγνωρισμένη μέθοδο Norma Granada. Η οικολογική αξία, ωστόσο, είναι ανυπολόγιστη. Επομένως, η αντικατάσταση ενός κυπαρισσιού με έναν φαινομενικά επαρκή αριθμό νέων δέντρων, δεν ισοσκελίζει ούτε το περιβαλλοντικό, ούτε το οικονομικό αποτύπωμα. Να σημειωθεί, ωστόσο, ότι σύμφωνα με τη μελέτη, μόλις το 1%, ήτοι 35.000,00 €, του συνολικού προϋπολογισμού του έργου ανάπλασης προορίζεται για το πράσινο, ενώ την ίδια στιγμή καταγράφεται κατασπατάληση πόρων σε δευτερεύουσες κατασκευές, όπως το δέντρο γυμναστικής (111.000,00 €), οι πίδακες νερού της Πλατείας των 200 (170.521,90 €), οι επιστρώσεις με γρανίτη (140.000,00 €) κ.α.

Σοβαρές καταγγελίες για παραβίαση του θεσμικού πλαισίου, που προστατεύει το ιστορικό Σκοπευτήριο Καισαριανής, φέρνει στο φως η έρευνα της «Πρωτοβουλίας Κατοίκων για το Δάσος Σκοπευτηρίου / Save Skopeftirio». Οι σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις παραβιάζουν ευθέως τους όρους του ΦΕΚ παραχώρησης του χώρου στον Δήμο Καισαριανής (άρθρο 44 του Ν. 4415/2016). Το ΦΕΚ ορίζει ρητά ότι το Σκοπευτήριο πρέπει να διατηρηθεί ως τόπος ιστορικής μνήμης της Εθνικής Αντίστασης και να αξιοποιείται αποκλειστικά ως πάρκο αναψυχής, ψυχαγωγίας και πολιτισμού. Απαγορεύεται η ανέγερση νέων κτισμάτων, ενώ επιτρέπεται, κατ’ εξαίρεση, η προσθήκη βοηθητικών χώρων επί των υφιστάμενων κτιρίων σε ποσοστό έως πέντε τοις εκατό (5%) της καλυπτόμενης επιφάνειάς τους (άρθρο 51 του Ν. 4735/2020) και μόνο με την έγκριση του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής. Επιπλέον, ο Δήμος υποχρεούται να διαχειρίζεται τον χώρο με τρόπο, που δεν αλλοιώνει τον ιστορικό του χαρακτήρα και δεν παρεμποδίζει τη χρήση του ως ιστορικό μνημείο.

Υπέρβαση ορίων και αυθαίρετες παρεμβάσεις στο ιστορικό κτίριο του Χαράματος αποκαλύπτει η μελέτη του έργου ανάπλασης. Παρότι η μελέτη κάνει λόγο για αποκατάσταση του ιστορικού κτιρίου, στην ουσία προβλέπει την κατεδάφιση και ανακατασκευή του μεγαλύτερου τμήματός του, μια παρέμβαση που απαγορεύεται ρητά από το θεσμικό πλαίσιο παραχώρησης του χώρου. Σύμφωνα με τα σχέδια της μελέτης, από τα συνολικά 515 τ.μ. του σημερινού κτίσματος διατηρείται μόνο το αρχικό πέτρινο τμήμα του κτιρίου των 75 τ.μ., ενώ όλες οι μεταγενέστερες προσθήκες, που συνθέτουν το σημερινό σύνολο του κτίσματος, κατεδαφίζονται και αντικαθίστανται από νέο κτίριο, που θα αναπτύσσεται γύρω και πάνω από το υπάρχον πέτρινο κτίσμα που διατηρείται. Το νέο κτίσμα περιλαμβάνει ισόγειο χώρο έκτασης 495,11 τ.μ., νέο όροφο 79,91 τ.μ. και νέο υπόγειο χώρο 236,66 τ.μ., ξεπερνώντας κατά πολύ το επιτρεπόμενο όριο προσθήκης που ορίζει ο νόμος, μόλις 25,75 τ.μ., δηλαδή το 5% της υπάρχουσας επιφάνειας του υφιστάμενου κτιρίου του Χαράματος. Όπως προκύπτει από τη μελέτη, οι χρήσεις του νέου ορόφου δεν περιορίζονται σε βοηθητικές λειτουργίες, όπως ορίζει το ΦΕΚ, αλλά περιλαμβάνουν νέες κύριες χρήσεις.

Επιπλέον, η μελέτη προβλέπει την ανέγερση αναψυκτηρίου στο κτίριο του Χαράματος, με τραπεζοκαθίσματα που θα επεκτείνονται περιορίζοντας τον ελεύθερο δημόσιο χώρο. Η νέα αυτή χρήση αλλοιώνει τον χαρακτήρα του Σκοπευτηρίου Καισαριανής, ενός κηρυγμένου ιστορικού χώρου. Παράλληλα, δεν διασφαλίζεται ότι ο χώρος θα παραμείνει μελλοντικά δημόσιος και ελεύθερα προσβάσιμος, ενώ υπάρχει κίνδυνος εμπλοκής ιδιωτικών συμφερόντων στη διαχείρισή του.

Σημαντική έλλειψη της μελέτης αποτελεί η παντελής απουσία πρόβλεψης για την ασφαλή απομάκρυνση και διαχείριση του επικίνδυνου υλικού αμιάντου (ελενίτ), που βρίσκεται στη στέγη του κτιρίου. Για την πραγματοποίηση οποιασδήποτε εργασίας αποκατάστασης ή ανακατασκευής κτιρίων στεγασμένων με αμιαντοτσιμέντο είναι απαραίτητη η κατάθεση σχετικού αιτήματος έγκρισης αποξήλωσης αμιάντου στην Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Αττικής και η υπογραφή σύμβασης με πιστοποιημένο συνεργείο που θα αναλάβει την αποξήλωση, την αποκομιδή και την υγειονομική ταφή του εν λόγω τοξικού υλικού. Ωστόσο, ο φάκελος της μελέτης δεν περιλαμβάνει ούτε σχετική αίτηση, ούτε σύμβαση, αντιμετωπίζοντας τον αμίαντο σαν απλό οικοδομικό υλικό. Η παράλειψη αυτή συνιστά σοβαρή παραβίαση της νομοθεσίας (άρθρο 48 Ν. 4819/2021 & Οδηγία 2008/98/ΕΚ), η οποία προβλέπει αυστηρές υποχρεώσεις για τη συλλογή και μεταφορά των τοξικών και καρκινογόνων αποβλήτων, που αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.

Παραβίαση των όρων παραχώρησης του ΦΕΚ διαπιστώνεται και στον χώρο των πρώην γραφείων της Σκοπευτικής, όπου η μελέτη προβλέπει την κατασκευή υπαίθριου θεάτρου χωρητικότητας άνω των 800 θέσεων. Στον υπαίθριο περίκλειστο χώρο των πρώην γραφείων της Σκοπευτικής, η μελέτη προτείνει μια νέα χρήση, αυτή του υπαίθριου θεάτρου, για την κατασκευή του οποίου γίνεται υποβάθμιση του εδάφους κατά ένα μέτρο και διαμόρφωση με σκυρόδεμα, που θα συνοδεύεται από την κατασκευή σκηνής. Το θέατρο, καταλαμβάνει σχεδόν ολόκληρη την επιφάνεια του υπαίθριου χώρου και υπερβαίνει το ύψος του ιστορικού μαντρότοιχου κατά ενάμισι μέτρο, υποβαθμίζοντας την ιστορική σημασία του χώρου. Η συγκεκριμένη εγκατάσταση δεν αποτελεί βοηθητική χρήση, όπως ορίζει το ΦΕΚ παραχώρησης, ενώ η υποβάθμιση και η διαμόρφωση με σκυρόδεμα αποτελεί μια δύσκολα αναστρέψιμη παρέμβαση. Επιπλέον, η απουσία ακουστικής μελέτης για την αποφυγή όχλησης, καθώς και η έλλειψη πρόβλεψης για θέσεις στάθμευσης για την εξυπηρέτηση των θεατών σε μία ήδη επιβαρυμένη περιοχή καταδεικνύουν την προχειρότητα της μελέτης. Τέλος, δεν διασφαλίζεται ότι το υπαίθριο θέατρο θα παραμείνει χώρος δημόσιας χρήσης, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο μελλοντικής εμπορευματοποίησης και αξιοποίησης του από ιδιωτικά επιχειρηματικά συμφέροντα.

Συνολικά, η προτεινόμενη μελέτη προωθεί παρεμβάσεις που υπερβαίνουν τα όρια της νομιμότητας και δεν εγγυώνται την μελλοντική δημόσια χρήση τους. Επιπλέον, το πάρκο Σκοπευτηρίου αποτελεί κηρυγμένο ιστορικό τόπο, ανεξαρτήτως αν τα κτίρια είναι ή όχι κηρυγμένα μνημεία, και εκ τούτου η οποία ανάπλαση και ανάδειξη χρειάζεται να συνάδει με την διατήρηση και την προστασία της ιστορικής μνήμης της Εθνικής Αντίστασης που χαρακτηρίζει τον συγκεκριμένο τόπο. Οι κάτοικοι διεκδικούν μια ουσιαστική και βιώσιμη ανάπλαση, η οποία να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ανθρώπων που χρησιμοποιούν καθημερινά το πάρκο, με σεβασμό προς το περιβάλλον και την ιστορικότητα του χώρου.

Η «Πρωτοβουλία Κατοίκων για το Δάσος Σκοπευτηρίου / Save Skopeftirio» καλεί τον κόσμο να στηρίξει οικονομικά τον νομικό αγώνα, ώστε το Σκοπευτήριο να παραμείνει ένας ζωντανός, ελεύθερος και βιώσιμος χώρος. Βρείτε τον σύνδεσμο του crowdfunding ΕΔΩ. [https://gogetfunding.com/save-skopeftirio-kaisariani/]

Όλα τα έσοδα του crowdfunding θα διατεθούν αποκλειστικά για την κάλυψη δικαστικών εξόδων.

Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε μαζί μας στο saveskopeftirio[@]gmail.com.

Μπορείτε να παρακολουθείτε τη δράση μας και ενημερώνεστε για τις νέες εξελίξεις από τα κανάλια μας στα social media:

Facebook/saveskopeftirio & Instagram/saveskopeftirio

Πρωτοβουλία Κατοίκων για το Δάσος Σκοπευτηρίου / Save Skopeftirio

>Ανοιχτή Συνέλευση Κατοίκων Καισαριανής και Πέριξ για την Υπεράσπιση του Σκοπευτηρίου:

ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΠΛΗ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟΥ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ:

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Που βρισκόμαστε σήμερα;

Εδώ και 12 μήνες, ένα εργοτάξιο-φάντασμα φιλοξενείται στην καρδιά του Σκοπευτηρίου.

Ακολουθώντας το τσιμέντωμα της Πλατείας Καισαριανής, γύρω από το «Χάραμα» και τις πρώην εγκαταστάσεις της Σκοπευτικής στήθηκαν λαμαρίνες και στις 20/5/24, Δήμος και εργολάβος προχώρησαν στην παράνομη κοπή 2 δέντρων. Η αυθόρμητη αντίδραση των κατοίκων εκείνη την ημέρα που μπλόκαραν με τα σώματά τους την περαιτέρω καταστροφή, εγκαινίασαν τoν αγώνα που συνεχίζουμε να δίνουμε ως Ανοιχτή Συνέλευση Κατοίκων Καισαριανής και πέριξ για την υπεράσπιση του Σκοπευτηρίου: τον αγώνα υπεράσπισης του πράσινου, κοινωνικού και ιστορικού χαρακτήρα του άλσους Σκοπευτηρίου Καισαριανής.

Γνωρίζοντας το όργιο αυθαιρεσιών από πλευράς Δήμου, όσοι-ες αντιδράσαμε αποφασίσαμε από την πρώτη στιγμή να χρησιμοποιήσουμε και τα διαθέσιμα νομικά μέσα. Μέσα στις πρώτες συζητήσεις της συνέλευσης μας, προέκυψε η ανάγκη εύρεσης δικηγόρου και νομικής προσφυγής από ομάδα εργασίας που θα ασχολείται μ’ αυτό, ενώ ενισχύσαμε με 2 δημόσιες εκδηλώσεις την ανάγκη κάλυψης των νομικών εξόδων. Ωστόσο είναι αναγκαίο να διευκρινισθεί ότι η διαδικασία νομικής προσφυγής κινείται ανεξάρτητα από τα περιεχόμενα και τις πολιτικές συμφωνίες που συναποφασίζονται εντός της ανοιχτής συνέλευσης.

Μετά το μπλοκάρισμα της κοπής δέντρων από τους κατοίκους, στις 1/8/24 η ανάδοχος εταιρεία διέκοψε τα έργα. Μετά από την προσφυγή των κατοίκων, στις 13/8/24 το Διοικητικό Εφετείο Αθήνας εξέδωσε προσωρινή διαταγή αναστολής των έργων. Στις 20/9/24 εκδίδεται δικαστική απόφαση που. αναστέλλει την οικοδομική άδεια κατά το μέρος που αφορά την κοπή των 40 δέντρων. Εδώ και μήνες, η ανάδοχος εταιρεία ζητά την λύση της σύμβασης του έργου, αρνούμενη να συνεχίσει τις υπόλοιπες παρεμβάσεις που προβλέπει η μελέτη. Την Τρίτη 13/5/2025 εκδικάζεται η προσφυγή ημών των κατοίκων για την οριστική ακύρωση του έργου.

Τι υπόσχεται η ανάπλαση του Σκοπευτηρίου;

Αυτό που διαφημίζεται ως «ανάπλαση του Πάρκου Σκοπευτηρίου» δεν περιλαμβάνει καμία αναβάθμιση του ως πράσινου χώρου, αλλά την ριζική επαναδιαμόρφωσή του με δομικές επεμβάσεις που επηρεάζουν άμεσα τον πράσινο, κοινωνικό και ιστορικό του χαρακτήρα. Συγκεκριμένα,

προβλέπεται:

– η κοπή αρχικά 40 υφιστάμενων δέντρων, που μετά τις αντιδράσεις μας περιορίστηκαν σε 25, χωρίς ουδέποτε να έχει ζητηθεί ή ληφθεί οποιαδήποτε άδεια από το Δασαρχείο Πεντέλης.

– η ριζική ανακατασκευή του «Χαράματος» ώστε να λειτουργήσει ως «πολιτιστικός πολυχώρος» ύψους 8 μέτρων και να στριμωχτούν εντός του: μουσείο ρεμπέτικου, εργαστήρι μουσικών οργάνων,

αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, αναψυκτήριο, ραδιοφωνικός σταθμός… Έτσι, από τα αρχικά 220 τ.μ του ιστορικού πέτρινου κτίσματος, επιχειρείται ν’ αξιοποιηθούν και τα 500 τ.μ που καταλαμβάνουν οι ύστερες αυθαίρετες κατασκευές που το περιβάλλουν.

– η μετατροπή του κτιρίου της πρώην Σκοπευτικής σε«πολιτιστικό πολυχώρο» με βιβλιοθήκη,αναγνωστήριο κ.α. και με την ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων στον αδόμητο-πράσινο χώρο μεταξύ Χαράματος και Σκοπευτικής.

– η κατασκευή υπαίθριου θεάτρου 800 θέσεων που θα καταλαμβάνει το σύνολο του αδόμητου χώρου του άλλοτε «50αρη στόχου». Πρόκειται για ένα φαραωνικών διαστάσεων θέατρο χωρίς καμία πρόβλεψη για τις οχλήσεις και την περαιτέρω κυκλοφοριακή επιβάρυνση της γειτονιάς. Μάλιστα, πρόκειται για μια πρωτοτυπία του Δήμου Καισαριανής αφού παρόμοια θέατρα λειτουργούν κατά κανόνα πάντα εκτός ή στα όρια του αστικού ιστού (πχ. Θέατρο Βράχων, Κατράκειο Νίκαιας, Θέατρο Πέτρας κτλ.), όπως το θέατρο «Αντώνης Καλογιάννης» που διέθετε ο Δήμος Καισαριανής και το εγκατέλειψε κι εμείς ζητάμε να αναβαθμιστεί η λειτουργία του.

– η φύτευση μόλις 180 νέων δέντρων, ενώ τα τελευταία χρόνια είτε λόγω έλλειψης φροντίδας είτε λόγω καιρικών φαινομένων έχουν καταστραφεί πολλά περισσότερα. Την ίδια στιγμή, η Υπηρεσία

πρασίνου του Δήμου αναθέτει σε εργολάβους την ανεξέλεγκτη καρατόμηση δέντρων, κυρίως ευκαλύπτων (Σκοπευτήριο, Τσάφου, Ξύλινα), καταδικάζοντας τα δέντρα σε πρόωρο θάνατο, και τραμπουκίζοντας τους κατοίκους που αντιδρούν.

– η κατάργηση των ανενεργών σιντριβανιών στην πλατεία των 200 και η αντικατάστασή τους από υψηλού κόστους πίδακες νερού…

– η κατασκευή άλλου ενός «πάρκου σκύλων», με αγορά παιχνιδιών αξίας 15.300 ευρώ και η εγκατάσταση «δέντρου γυμναστικής» αξίας 111.000 ευρώ

– η δήθεν δημιουργία 50 νέων θέσεων εργασίας, χωρίς καμία Διαχειριστική μελέτη, την ίδια στιγμή που το Μνημείο και το Μουσείο κι οι δημοτικές υπηρεσίες συντήρησης του πρασίνου υπολειτουργούν, λόγω έλλειψης προσωπικού και χρηματοδότησης και ο Δήμος αποποιείται τις ευθύνες του για εργατικά ατυχήματα συμβασιούχων.

Γι’ αυτό και ΑΝΤΙΣΤΕΚΟΜΑΣΤΕ:

– σε μια ανάπλαση εντός ενός ΑΛΣΟΥΣ όπου από τα 6.000.000 ευρώ του συνολικού προϋπολογισμού, για το πράσινο δαπανώνται μόλις 35.000 ευρώ!

-σε μια ανάπλαση που αμφισβητεί έμπρακτα την δασική φυσιογνωμία του άλσους Σκοπευτηρίου που εκτείνεται σε 465 στρέμματα θυσιάζοντας και υποβαθμίζοντας το πράσινο χάριν των όποιων πολεοδομικών παρεμβάσεων του «κτιριακού αποθέματος» που περιορίζεται σε 1500 τ.μ.

-σε μια ανάπλαση που θέλει το Σκοπευτήριο «πολιτιστικό κέντρο» και ανατρέπει την ελεύθερη χρήση και πρόσβαση στο άλσος οργανώνοντας στον πυρήνα του ένα περίκλειστο συγκρότημα ελεγχόμενων/ εμπορευματικών δραστηριοτήτων (θέατρο, αναψυκτήριο) που θα προωθεί την κουλτούρα της κατανάλωσης και του αντίτιμου, της ελεγχόμενης πρόσβασης και χρήσης.

-σε μια ανάπλαση που αντιμετωπίζει το άλσος Σκοπευτηρίου ως τσάμπα οικόπεδο ώστε να στεγαστούν όλες οι δημοτικές πολιτιστικές υποδομές, αντί να διεκδικηθεί η απαλλοτρίωση και διάσωση προσφυγικών κτισμάτων, ώστε ο λαϊκός/προσφυγικός πολιτισμός της Καισαριανής να στεγαστεί στον φυσικό του χώρο γέννησης.

Τι υποσχόταν η ανάπλαση της πλατείας Καισαριανής και τι εντέλει έγινε;

Η ανάπλαση του Σκοπευτηρίου συνδέεται με την προηγηθείσα ανάπλαση της Κεντρικής Πλατείας Καισαριανής, που παρουσιάστηκε ως μια φιλόδοξη προσπάθεια μετασχηματισμού του δημόσιου χώρου, με στόχο την ανάδειξη της προσφυγικής μνήμης της πόλης. Περιλάμβανε: την αρχιτεκτονική ενοποίηση της πλατείας μέσω της πεζοδρόμησης της Λεωφόρου Εθν. Αντιστάσεως και των γύρω δρόμων, νέες φυτεύσεις εμπνευσμένες από τη χλωρίδα της Μικράς Ασίας, την «αναβάθμιση της προσβασιμότητας και της αισθητικής»

με παρεμβάσεις σε διατηρητέα κτήρια και απομάκρυνση τραπεζοκαθισμάτων και τέλος την πολιτισμική ανάδειξη της μικρασιατικής μνήμης, μέσα από τη δημιουργία χαρτών των παραλίων της Μικράς Ασίας και της Προποντίδας στο δάπεδο των πλατειών.

Δύο χρόνια μετά την συμβατική ημερομηνία περαίωσης της, η πλατεία παραμένει μισοτελειωμένη και ουσιαστικά κατεστραμμένη! Αντί για ενιαία πλατεία, δημιουργήθηκε ένας περιχαρακωμένος χώρος, αποκομμένος από το υπόλοιπο περιβάλλον, με ένα υπερυψωμένο βάθρο στις υπηρεσίες της Εκκλησίας. Αντί για φύτευση ειδών από την Μικρά Ασία, ξερίζωσαν τις νεραντζιές και τις μεταφύτευσαν στο Σκοπευτήριο, όπου και σύντομα ξεράθηκαν! Τα τραπεζοκαθίσματα όχι μόνο δεν απομακρύνθηκαν αλλά κατέλαβαν 100 επιπλέον τ.μ, και οι ιδιοκτήτες τους επιδοτήθηκαν κιόλας με μειωμένο τέλος χρήσης τους για το 2025..Καμία πρόσοψη των διατηρητέων κτιρίων δεν συντηρήθηκε και τίποτα δε διαμορφώθηκε στα δάπεδα που θα θυμίζει τα παράλια της Μικράς Ασίας.

Η νέα πλατεία αποτελεί πλέον μια απτή απάντηση στο ερώτημα για το ποια πολιτική υπηρετεί η έννοια της ανάπλασης στην Καισαριανή.Ο ελεύθερος χώρος διαμορφώθηκε ενάντια στις πραγματικές ανάγκες των κατοίκων. αποκλειστικά ως χώρος κίνησης/διέλευσης-και όχι στάσης, συνάντησης, παιχνιδιού-και

παραδόθηκε στην εξυπηρέτηση εμπορικών συμφερόντων, καταδεικνύοντας τον αντικοινωνικό χαρακτήρα της ανάπλασης Πλέον ο κεντρικός χώρος της πόλης μας μετατράπηκε ένα πλακοστρωμένο

ηλιακό ταψί, ένας χώρος ανίσκιος και «σκληρός», χωρίς ταυτότητα. Ακόμη και τα παγκάκια τσιμεντένια ‒ και χωρίς πλάτη (τα ίδια ακριβώς που θέλουν να βάλουν και στο Σκοπευτήριο) είναι παντελώς ‒ ακατάλληλα για ηλικιωμένους και μεσήλικες, κατασκευασμένα έτσι ώστε να τους εκδιώκουν από τον χώρο της πλατείας, οδηγώντας τους στα μαγαζιά. Και όλα αυτά κόστισαν πάνω από 3.000.000€!

Ποιά είναι η στάση και οι ευθύνες του Δήμου Καισαριανής για το Σκοπευτήριο;

Στο Δ.Σ Καισαριανής όλες οι παρατάξεις ομόφωνα έχουν υπερψηφίσει όλες τις διαδικαστικές ενέργειες του έργου της ανάπλασης όπως και την απόφαση κοπής των 40 δέντρων ενώ παρά την δημόσια παραδοχή της έλλειψης των απαιτούμενων αδειών ομόφωνα πάλι ενέκριναν την παράταση της σύμβασης με τον

εργολάβο κατά 15 μήνες. Στο ανοικτό Δ.Σ της 26/5/24 όλη η Καισαριανή άκουσε τον εκπρόσωπο του μελετητικού γραφείου studio 75, Στ. Πάντο, μαζί με τον δήμαρχο Σταμέλο να μας διαβεβαιώνουν για την εξασφάλιση όλων των απαιτούμενων αδειών και για την «αναντίρρητη αναγκαιότητα» να κοπούν 40 δέντρα. Κι αν ο 1ος ισχυρισμός αποδείχτηκε χοντροκομμένο ψέμα, ο 2ος διαψεύστηκε 2 μήνες μετά, όταν τα απαιτούμενα δέντρα προς κοπή «δια μαγείας» έγιναν 25 χωρίς καμία παράταξη να ντραπεί και χωρίς πάλι να ζητήσουν την άδεια του Δασαρχείου! Αξίζει να θυμίσουμε επίσης ότι τον Απρίλη του 2019 ο Δήμος Καισαριανή κατέθεσε 10 αντιρρήσεις κατά των αναρτημένων δασικών χαρτών διεκδικώντας τον αποχαρακτηρισμό σχεδόν του συνόλου της πράσινης/δασικής έκτασης που τον περιβάλλει (Πανεπιστημιούπολη, Ξύλινα, Βλητικός, Αράπης, Σκοπευτήριο) ώστε είτε να νομιμοποιήσει αυθαίρετα κτίσματά είτε να προχωρήσει σε αναγκαίες παρεμβάσεις σ’ αυτά (πχ. συντήρηση σχολείων). Και στις αντιρρήσεις αυτές εμπεριέχεται και το σύνολο της έκτασης του άλσους Σκοπευτηρίου Καισαριανής! Τον Απρίλη του 2023 η Διεύθυνση Δασών απέρριψε όλες τις αντιρρήσεις του.

Η ιστορία της ανάπλασης του Σκοπευτηρίου δεν είναι μια απλή σειρά λαθών ή παραλείψεων από κάποιες δημοτικές αρχές. Είναι κομμάτι μιας κεντρικής στρατηγικής που έχει χαραχθεί για ολόκληρη τη Μητροπολιτική Περιοχή της Αθήνας και που περιλαμβάνει ρητά την Καισαριανή στη «Χωρική Υποενότητα Κεντρικής Αθήνας», βάσει του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας. Στόχος είναι να ενισχυθεί η περιοχή στο πλαίσιο του αστικού/πολιτιστικού τουρισμού και της επιχειρηματικότητας, μετατρέποντας το ιστορικό και φυσικό τοπίο σε προϊόν προς τουριστική κατανάλωση. Συνεπώς, το σχέδιο που υλοποιείται στο Άλσος δεν είναι τοπικής κλίμακας, ούτε τυχαίο. Είναι το αποτέλεσμα μιας διαχρονικής πολιτικής στάσης, όπου κάθε διοίκηση, ανεξαρτήτως «χρώματος», συναινεί σιωπηρά ή ενεργά στη σταδιακή εμπορευματοποίηση του δημόσιου χώρου.

Τί διακυβεύεται στο επερχόμενο δικαστήριο;

Στο δικαστήριο στις 13/5/2025 οι κάτοικοι ζητάμε την οριστική ακύρωση του έργου της ανάπλασης για μια σειρά θεσμικών, περιβαλλοντικών, πολεοδομικών ελλείψεων και παραβάσεων.

Υπερασπιζόμαστε τον δασικό χαρακτήρα του Σκοπευτηρίου που διαχρονικά προσπαθεί να αμφισβητήσει ο Δήμος, αλλά η αντίθεση μας δεν περιορίζεται μόνο στην κοπή των δέντρων. Για εμάς το έργο της διπλής ανάπλασης Πλατείας – Σκοπευτηρίου χαρακτηρίζεται συνολικά από μια περιβαλλοντοκτόνα λογική «πράσινης ανάπτυξης» που εξυπηρετεί συμφέροντα εμπορευματοποίησης του χώρου και

τουριστικοποίησης των γειτονιών μας. Γι αυτό και καλούμε τους κατοίκους των ανατολικών συνοικιών αλλά και των άλλων γειτονιών της Αθήνας που μάχονται για την υπεράσπιση των δημοσίων κι ελεύθερων χώρων,να παραστούν σε αυτό το δικαστήριο.

Εμείς θα βρεθούμε εκεί χωρίς να εναποθέτουμε τις ελπίδες μας μόνο σε μία απόφαση δικαστηρίου.

Γνωρίζουμε ότι η θεσμική δικαιοσύνη δεν λειτουργεί με όρους δικαίου, αλλά με όρους ισχύος, πολιτικής σκοπιμότητας και συμφερόντων. Ο δικαστικός αγώνας είναι εργαλείο, όχι πυρήνας του αγώνα μας. Όπως έχει αποδειχθεί και στην ίδια την ιστορία του Σκοπευτηρίου, οι πραγματικοί αγώνες κερδίζονται κυρίως μέσω των κοινοτήτων στα πάρκα, στις πλατείες, στους δρόμους. Η δύναμή μας βρίσκεται στη συλλογικότητα, στη γειτονιά, στην επιμονή και τη φυσική παρουσία μας στο Σκοπευτήριο και θα συνεχιστεί ανεξάρτητα από το περιεχόμενο της απόφασης.

Τι αλλαγές θέλουμε στο Σκοπευτήριο;

Παρά τις προσπάθειες του Δήμου να παρουσιάσει το Σκοπευτήριο ως έναν χώρο σκοτεινό και άνομο, εμείς λέμε ότι το άλσος δεν είναι εγκαταλελειμμένο. Αντιθέτως, αποτελεί ήδη έναν ελεύθερο χώρο έκφρασης του σύγχρονου λαϊκού πολιτισμού: φιλοξενεί καθημερινά παιδιά, οικογένειες, αθλούμενους/ες, νεανικά live, αυτοσχέδιες γιορτές, πικνίκ. Ήταν πολύτιμος χώρος ακόμα και στις ημέρες της πανδημίας και χρειάζεται φροντίδα, σεβασμό και προστασία αντίστοιχη των δημοτικών φόρων που πληρώνουμε.

Χρειάζεται συντήρηση και αναβάθμιση των ήδη υπαρχουσών υποδομών, όπως οι παιδικές χαρές, οι βρύσες,τα συστήματα ύδρευσης,τα όργανα γυμναστικής, το πάρκο σκύλων. Χρειάζεται ενίσχυση της προσβασιμότητας, με προσθήκη ραμπών στις εισόδους και χώρους υγιεινής. Χρειάζεται ενίσχυση του προσωπικού που φροντίζει την καθαριότητα, την φροντίδα του πρασίνου και την πρόσβαση στο Μνημείο και το Μουσείο. Δεν χρειάζεται τις κλειστές πόρτες και τα λουκέτα σε αδόμητους χώρους που πρέπει άμεσα να αποδοθούν στην ελεύθερη χρήση των κατοίκων, και σίγουρα δεν χρειάζεται τις λαμαρίνες που περιορίζουν την πρόσβαση μας στο δημόσιο χώρο.

Τί είναι μια ανοιχτή συνέλευση κατοίκων και για ποιους λόγους συνίσταται;

Διαχρονικά,οι κάτοικοι μίας ή περισσοτέρων γειτονικών περιοχών συλλογικοποιούνται και δρουν για να διασφαλίσουν το κοινωνικό συμφέρον. Μέχρι και σήμερα, άτομα και ομάδες κατοίκων απαρτίζουν ανοιχτές και οριζόντιες διαδικασίες, συμμετέχοντας σε συνελεύσεις, τοπικές ή κεντρικές δράσεις, οργανώνοντας εκδηλώσεις και διαμοιράζοντας υλικό για την πληροφόρηση όσων συμβαίνουν και μας αφορούν άμεσα.

Αντίστοιχα και στην Ανοιχτή Συνέλευση Κατοίκων Καισαριανής και Πέριξ για το Σκοπευτήριο οργανωνόμαστε αντι-ιεραρχικά, συμπεριληπτικά και χωρίς να μας ενώνουν συγκεκριμένες πολιτικές ιδεολογίες, παρά συγκεκριμένες πολιτικές θέσεις για το Σκοπευτήριο και τους δημόσιους χώρους των γειτονιών μας, που τις κωδικοποιούμε σε 3 ΟΧΙ (στην κοπή δέντρων, στο περαιτέρω τσιμέντο, στην εμπορευματοποίηση). Δεν έχουμε και δεν θέλουμε κομματικές ατζέντες, αλλά ενεργούμε ως πολιτικοποιημένα όντα, συνδιαμορφώνοντας σε όλες τις θεματικές που μας απασχολούν. Θα χαιρόμασταν να έρθετε για να γνωριστούμε και να συζητήσουμε. Σας καλούμε επίσης να συμμετέχετε στην ανοιχτή μας συνέλευση ή/και να στηρίξετε τις δράσεις της.

Ελάτε να συνδιαμορφώσουμε μαζί τον αγώνα για την υπεράσπιση του Σκοπευτηρίου και των άλλων δημόσιων και πράσινων χώρων της γειτονιάς, ενάντια στην περαιτέρω φτωχοποίησή μας, μέσω της εμπορευματοποίησης αυτών. Να φτιάξουμε κοινότητες αγώνα για να πάρουμε τις ζωές μας στα χέρια μας, διότι εμείς οι ίδιοι/ες ξέρουμε καλύτερα τις ανάγκες μας από οποιοδήποτε εκπρόσωπο σε ένα γραφείο της δημοτικής αρχής.

ΚΑΛΟΥΜΕ ΣΕ:

ΜΙΚΡΟΦΩΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

Σάββατο 10/5, 12:00 μ.μ

Πλ. Καισαριανής

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ

Τρίτη 13/5, 9:00 π.μ

Διοικητικό Εφετείο Αθηνών,

Λ. Ριανκούρ 87

(όπου εκδικάζεται προσφυγή κατοίκων για την ακύρωση των έργων)

ΑΝΟΙΧΤΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ

Κυριακή 11/5, 18:00

Σκοπευτήριο (Μνημείο)