«Πάσχουμε από μια ανίατη ασθένεια που λέγεται ελπίδα» Mahmoud Darwich, 2002
Παρίσι,
Στο τέλος του Οκτώβρη έγινε η παρουσίαση μιας δίγλωσσης γαλλοαραβικής ανθολογίας που εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Libertalia. Οι πενήντα συγγραφείς, όλοι από τη Γάζα, συγκεντρώθηκαν υπό τον τίτλο «Ο θάνατος μου ας φέρει ελπίδα (Que ma mort apporte l’espoir) -Ποιήματα από τη Γάζα».
O Παλαιστίνιος συγγραφέας Karim KATTAN έγραψε στον επίλογο πως αυτά τα ποιήματα είναι: «σύντομα, πυκνά και δυνατά, γραμμένα με την επιτακτική ανάγκη να εκφραστεί κανείς πριν από το θάνατο, να αφήσει λίγο από τον εαυτό του και τους αγαπημένους του πριν καταστραφεί ανεπανόρθωτα, τεμαχιστεί, γίνει μη αναγνωρίσιμος. Είναι εκκλήσεις για αναγνώριση. Σε κάθε ποίημα ζει η ψυχή ενός ανθρώπου που την αποθήκευσε εκεί. Πρέπει να τα διαβάσεις με αυτή την προσοχή. (p.125) Επειδή”, προσθέτει, “ο θάνατος είναι πάντα παρών, φαίνεται να είναι ο καθημερινός σύντροφος αυτών των συγγραφέων. Είναι η προθεσμία πριν από την οποία προσπαθούν να παράγουν κείμενα, κραυγές, προβληματισμούς για να ανοίξουν τα μάτια μας σε εμάς, όσους δεν είμαστε από τη Γάζα”. (p.126) Κάποιοι από αυτούς τους ποιητές, όπως ο Refaat ALAREER και η Hiba ABU NADA, με οξεία επίγνωση του εύθραυστου της ύπαρξής τους, πέθαναν κάτω από τον καθημερινό και δολοφονικό κατακλυσμό των βομβών που έπεφταν στη Γάζα, αλλά χωρίς να σταματήσουν να ελπίζουν, όπως έγραψε ο Refaat ALAREER λίγο πριν από το θάνατό του:
“Αν είναι γραμμένο πως πρέπει να πεθάνω
Τότε είναι σε σάς να ζήσετε
Να πείτε την ιστορία μου
(…)
Αν είναι γραμμένο πως πρέπει να πεθάνω
Τότε ο θάνατός μου ας φέρει ελπίδα
Ας γίνει ο θάνατός μου μια ιστορία”
Refaat ALAREER
(Ποιητής και συγγραφέας, γεννημένος το 1979 στη Γάζα, στόχος του Ισραηλινού βομβαρδισμού στις 6
Δεκέμβρη 2023)
Παρίσι, 6 Νοέμβρη 2024
Γραμμένα στο μεγαλύτερο μέρος τους στα αραβικά, έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά από την πρώην
διπλωμάτη και διερμηνέα Nada YAFI, συγγραφέα του βιβλίου Plaidoyer pour la langue arabe (Ed.
Libertalia, 2023), η οποία έγραψε επίσης τον πρόλογο του βιβλίου, τοποθετώντας το σε ένα πλαίσιο.
Σύμφωνα με τα λόγια του ποιητή Philippe TANCELIN, που διάβασε μαζί με την Sophie Clancy τα
ποιήματα στα γαλλικά, η βραδιά ήταν αφιερωμένη “στην απίστευτη δύναμη της αντίστασης και την
ελπίδας της ποίησης, ενάντια στην απελπισία και τη θλιβερή παραίτηση…» Ο ίδιος απαντά στους ποιητές της Γάζας :
Εκείνοι* του φωτός στο σκοτάδι του χρόνου…
Ποιος θα το έλεγε
Ποιος θα σκεφτόταν
Εκεί εξοντώθηκαν…
Κι εσύ εδώ, πώς αισθάνεσαι;
Καμιά απάντηση… Μόνο ένα συνοφρύωμα…
Η γωνία του στόματός σου στα όρια του σπασμού.
Ο πόνος του να κουβαλάς τον εαυτό σου
σαν τακτοποιημένοι ανάμεσα στα απωλεσθέντα
όταν ο τρόμος ανοίγει στην πραγματικότητα
και δεν έχει μείνει κανένα φαντασιακό κατευναστικό για να δανειστείς
Για αιώνες…
Με τελετές μνήμης…
με την επανάληψη του καθήκοντος να θυμόμαστε…
Το ερώτημα….Το ερώτημα….Το ερώτημα….Το ερώτημα αναδύεται:
Δεν είναι παρά μόνο τη λήθη που συγκρατεί το μυαλό;
Ενώ η μνήμη πλέει κατά μήκος των κενών του οπών
όπως ο θάνατος διατρέχει τα θερισμένα του πεδία
Οι ίδιοι οι θεοί δεν αντέχουν πλέον την καταστροφή
εγκαταλείπουν την αιωνιότητα που τους δάνεισαν για να ξεπλύνουν τα εγκλήματα.
Εγκλήματα πολέμου
Εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας
Μια κρίση της ανθρωπότητας στον τόπο της καταστροφής του φωτός
στη συναυλία των drones, στον θόρυβο των βομβών…
Ποιος το περίμενε;
Ποιος θα το πίστευε;
Αυτοί εκεί κάτω από τα ερείπια…
Πώς αισθάνεσαι;
Μακριά…
Τόσο μακριά από τον τόπο του εγκλήματος
Τόσο κοντά στην αδυναμία να μπεις στη μέση
Μόνος στη μέση του πλήθους
Μόνος κάτω από το βάρος τού να αγνοείς τον εαυτό σου
στην εξέγερσή του
Μόνος στη συμπάθεια
Περιμένοντας, περιμένοντας και υπομένοντας τον τρόμο για μια άλλη μέρα…
Εκεί πέρα η μέρα είναι ήδη εδώ
σιλουέτα μπρος στις λάμψεις του θρήνου
ανεπίκαιρη μπρος στις παραδεδομένες εικόνες
στο ναυάγιο κάθε ελπίδας στη γη
Εκείνοι… Εκεί πέρα, άγρια σημαδεμένοι από τον πόλεμο
το λένε, το πιστεύουν, το φωνάζουν
ΑΛΛΗ ΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΗ Η ΙΔΙΑ ΜΕΡΑ
σε κάθε στιγμή της επιβίωσης από την καταστροφή
σε επείγουσα ανάγκη να ανατρέψουμε το τυχαίο…
να γινόμαστε χειρονομίες…
που καθορίζουν για τον καθένα τη δική του μοίρα
γιατί πρόκειται για την εσωτερική κατακόρυφη όλων
που διαπερνά την ακατάλυτη όρεξη για ζωή
ζώντας ελεύθεροι κάτω από το καταφύγιο της αγάπης για ένα αστέρι
στο μικρότερο κομμάτι του ουρανού ανάμεσα στα βομβαρδιστικά
Αυτοί που το φεγγάρι φωτίζει στην άκρη των δακτύλων τους
το περίγραμμα του αδάμαστου ορίζοντα
Αυτοί που κάθε χτύπος της καρδιάς τους που κατακτήθηκε απ’το θάνατο
βλέπει την ιδέα της εξόδου να καταναλώνεται….
Εκείνοι με τα χαρακτηριστικά τους σημαδεμένα από την πείνα
με χείλη σκασμένα από τη δίψα
με μάτια άδεια από μέλλον
έχουν το βλέμμα του πιο τρυφερού
στραμμένο προς τη γη τους
Τα λείψανά τους σηματοδοτούν το σημείο σύντηξης
μεταξύ της μαρτυρικής ιστορίας
και ενός κλειδιού στα συντρίμμια
Στέκονται στην ελπίδα
με σφιγμένη γροθιά
κρατώντας το ποίημα της αυγής
Κρατούν το μυστικό της αιωνιότητας
μιας λαμπρής παιδικής ηλικίας
στριμωγμένοι στην αφθονία του Ανοιχτού
Ποιος θα το φανταζόταν!
Ποιος θα το έλεγε!
Στην θλιβερή ομίχλη
που προσβάλλει τις συνηθισμένες μας μέρες
διαλύει τις συνειδήσεις μας
μας κρατά απομονωμένους σε μια εξαθλιωμένη σιωπή
Εκείνοι εκεί πέρα
οι κυνηγημένοι της μακρινής Χαναάν
ανατρέπουν τον εφιάλτη των αριθμών
ως στα βάθη των λειψάνων τους.
Αντλούν από τον πόνο τους
την ισχνή ανάσα μιας λέξης που πάνω από το συρματόπλεγμα
μας καλεί στο ραντεβού της χαρούμενης γνώσης.
της ελεύθερης αγάπης τους για τη ζωή…
…να αγαπάμε ανεξάντλητα.
Philippe Tancelin
14 Νοέμβρη 2024
* Καθώς διαβάζουμε σήμερα τα παλαιστινιακά ποιήματα που γράφτηκαν κάτω από τις βόμβες (“Que ma
mort apporte l’espoir”, δίγλωσση έκδοση αραβικών-γαλλικών- OrientXXI, Libertalia) και καθώς ο
καθένας από εμάς φωνάζει επειγόντως στην ανθρώπινη κοινότητά μας για τον πόνο αλλά και για την
ελπίδα, τίθεται το ερώτημα: Πώς μπορούμε να είμαστε παρόντες σε αυτό το θάρρος, να συντονιζόμαστε με αυτή την αγαπητική, ποιητική δύναμη της ζωής;
Επιμέλεια: Ηρώ Σιαφλιάκη
